دستورالعمل نگهداری سیستم فیلتراسیون و پمپاژ در زمستان

دستورالعمل نگهداری سیستم فیلتراسیون و پمپاژ در زمستان

 نگهداری و مراقبت از سیستم در زمستان از مواردی است که در صورتیکه بدرستی رعایت گردد باعث افزایش طول عمر سیستم می شود . برای این منظور رعایت موارد زیر می تواند مفید واقع شود :

• در صورتی که در سیستم آبیاری انتهای خطوط اصلی ، غیر اصلی و فرعی بیرون از خاک قرار داده شده اند ، انتهای آنها را باز کرده تا آب آنها تخلیه گردد .
• انتهای لوله های ۱۶ میلیمتری ( لترال ) را باز کرده تا آب تجمع یافته در آنها تخلیه گردد .
• در باغهای کوچک در صورت تمایل می توان لوله های ۱۶ میلیمتری را از روی زمین جمع کرده و با شروع فصل آبیاری دوباره آنها را پهن کرد .
• تانک شن را از شن و ماسه تخلیه کرده و با شروع فصل آبیاری شن و ماسه تمیز در آن ریخته شود .
• آب موجود در پمپ و لوله مکش آن را تخلیه کرده تا باعث یخ زدگی نگردد .
• سرویس کامل موتور پمپ نیز می تواند نواقص کوچک احتمالی را در آن برطرف نماید .

شستشوی لترالها با باز کردن انتهای آنها

از جمله اقداماتی که در انتهای هر فصل آبیاری بایستی صورت گیرد ، باز کردن انتهای لوله های لترال بمنظور شستشوی آنها می باشد که این عمل بمنظور از بین بردن رسوباتی است که احتمالاً در طی فصل آبیاری در انتهای لوله و یا در محل نصب قطره چکانها تجمع کرده اند .

در صورتیکه کیفیت آب مناسب نباشد ، این عمل را می توان دو یا چند بار در طی فصل آبیاری انجام داد.

نگهداری و شستشوی ایستگاه فیلتراسیون

 هیدرو سیکلون :

در زیر هر سیکلون محفظه ای تعبیه گردیده است که محل تجمع ذرات معلق در آب که بوسیله سیکلون از آب جدا شده اند می باشد . برای تمیز کردن سیکلون در هر نوبت آبیاری دریچه سیکلون را بایستی باز نموده و محفظه مذکور را تخلیه نمود . در صورتیکه این محفظه پر شود ، سیکلون قادر به جداسازی ذرات از آب نخواهد بود . این امر فیلترهای شن و توری را نیز کثیف خواهد نمود ضمن اینکه چرخش ذرات شن در داخل سیکلون باعث سائیدگی دیواره داخلی سیکلون نیز خواهد شد . زمان تمیز کردن فیلتر سیکلون به کدورت آب آبیاری بستگی دارد . هر قدر ناخالصیهای جامد آب بیشتر باشد فیلترها بایستی زود به زود تمیز شوند و هر قدر این ناخالصیها کمتر باشد فاصله زمانی بین تمیز کردن فیلترها افزایش می یابد معمولاً زمان بین دو شستشوی متوالی فیلتر در حین آبیاری از طریق تجارب کسب شده در طول زمان استفاده از سیستم تعیین می گردد .

فیلتر شن

برای تمیز کردن فیلتر شن می توان با ایجاد جریان معکوس آب (backwash  ) عمل شستشو را انجام داد . هنگامی که آب را با باز و بسته کردن شیر فلکه های مسیر جریان از قسمت خروجی فیلتر وارد آن می کنیم . در فیلترهای شن که در آنها لایه های شن بر اساس اندازه بصورت مطبق قرار داده نشده اند جهت تسریع شستشو می توان با یک قطعه چوب بلند آهسته شن و ماسه داخل فیلتر را در حین شستشو بهم زد بطوریکه چوب به فیلتر صافی که در انتهای مخزن وجود دارد برخورد نکند و این عمل را آنقدر ادامه می دهیم تا آب تمیز از دریچه کناری فیلتر بیرون بیاید . در این حالت فیلتر کاملاً تمیز شده است . لازم به ذکر است در صورتیکه آب آبیاری مستقیماً از چاه و یا از مخزن سرپوشیده برداشت گردد ، نیاز به استفاده از فیلتر شن از بین می رود .

زمان شستشوی فیلتر شن را نیز می توان از قرائت دو فشار سنج که قبل و بعد از فیلتر شن تعبیه می گردد ، تعیین کرد بدین ترتیب که هر گاه اختلاف فشار بین ورودی و خروجی آب به بیش از دو برابر مقدار معمول رسید زمان شستشو فرا می رسد .

فیلتر توری :

تمیز کردن فیلتر توری با دو روش انجام می گیرد : روش اول شستشوی سریع که فقط با باز کردن شیر مخصوص شستشو انجام می گیرد . روش دوم شستشوی کامل است که با باز کردن فیلتر و شستشوی آن همراه است .

در داخل فیلتر دو شبکه صافی وجود دارد که برای تمیز کردن آنها ابتدا باید درب فیلتر را باز کرد . سپس شیر تخلیه انتهایی را باز نموده تا آب آن خارج شود . در نهایت دو شبکه توری را خارج نموده و به آرامی با آب و با استفاده از برس مخصوص آنرا شست و تمیز نمود .

زمان شستشوی سریع را می توان پس از هر دور آبیاری انجام داد . زمان شستشوی کامل از افت فشار قرائت شده از دو فشار سنج قبل و بعد از فیلتر توری مشخص می گردد بدین صورت که وقتی معمولاً مقدار آن به دو برابر مقدار معمولی رسید زمان شستشوی کامل فیلتر انجام می گردد .

 نکات ضروری در فصل آبیاری

 کنترل فشار در دستگاه کنترل مرکزی

از جمله وظایف اصلی بهره برداران سیستمهای آبیاری تحت فشار کنترل و تنظیم فشار در دستگاه کنترل مرکزی است .

یک سیستم آبیاری قطره ای هر چند بر اساس محاسبات دقیق هیدرولیکی طراحی و به نحو مطلوبی اجرا شده باشد ، در صورتیکه کارکرد آن با فشار پمپاژ مناسبی توأم نباشد ، بازده مطلوبی نخواهد داشت .

کنترل فشار در دستگاه کنترل مرکزی بوسیله فشارسنجهائی که بر روی آن نصب می گردد ، انجام می گیرد . این فشار سنجها در قسمتهای مختلف دستگاه کنترل مرکزی نصب می گردد . قبل از شروع آبیاری کاربر سیستم بایستی شیرفلکه های مربوط به نوبت آبیاری مورد نظر را باز نماید . سپس لوله مکش پمپ را هواگیری نموده و آنگاه پمپ را روشن نماید .

در این هنگام کاربر سیستم بایستی تا ثابت ماندن فشار در مرکز کنترل باقی بماند . در صورتیکه فشار قرائت شده در فشار سنج از فشار طراحی شده سیستم بیشتر بود ، بایستی به ترتیب زیر عمل نماید :

• در صورت نصب شیر فلکه تخلیه ( bypass ) با باز نمودن آن فشار را تا حد مطلوب کاهش داد .
• بازدید از قسمتهای مختلف فیلتراسیون ( سیکلون ، فیلتر شن ، فیلتر توری ) به منظور تشخیص گرفتگی آنها
• اطمینان از باز بودن تمام شیرفلکه های مربوط به نوبت آبیاری
• سرکشی کلی از قطعه آبیاری بمنظور مشاهده گرفتگی در خط اصلی ، نیمه اصلی و یا قطره چکانها
• در صورتیکه نیروی محرکه پمپ توسط موتورهای دیزلی تامین می گردد ، بایستی دور موتور را کاهش داد .

در حالتیکه فشار قرائت شده در فشار سنج از فشار طراحی شده سیستم کمتر باشد :

• حصول اطمینان از هواگیری لوله مکش
• کنترل بسته بودن شیرفلکه های سایر قطعات آبیاری که در نوبت آبیاری قرار ندارند .
• کنترل شبکه به منظور تشخیص ترکیدگی احتمالی لوله ها و یا باز شدن اتصالات
• کنترل دور الکتروموتور یا دیزل

کنترل دبی قطره چکان ( قطره چکان انتهای خط ) بمنظور کنترل گرفتگی آنها  در ابتدای فصل آبیاری

روش معمولی کنترل گرفتگی قطره چکانها ، کنترل دبی آنهاست . برای این منظور در یک قطعه آبیاری در چند نقطه ، در محل ریزش آب از قطره چکانها ، ظرفهائی قرار داده می شود ، و در مدت معین ( مثلاً یک ساعت ) حجم آب جمع شده اندازه گیری می شود . در صورتیکه میانگین مقادیر اندازه گیری شده در فشار استاندارد کمتر از ریزش استاندارد قطره چکان باشد ، قطره چکان دچار گرفتگی شده است ، که با تعیین نوع رسوب ، مقدار و نوع اسید مصرفی جهت شستشوی قطره چکانها مشخص می گردد .

البته لازم به تذکر است که مراحل فوق پس از حصول اطمینان از وجود فشار استاندارد در لوله لترال ( یک اتمسفر ) انجام می گیرد .

– عمق ثابت و دور متغیر

برنامه آبیاری را می توان با عمق ثابت ( ساعت آبیاری ثابت ) انجام داد ، در این حالت دور آبیاری در زمان حداکثر مصرف گیاه کمتر بوده و در مواقع دیگر که نیاز آبی گیاه کمتر می باشد ، بیشتر است که در   جدول (۳)) آورده شده است .

– عمق متغیر و دور ثابت

روش دیگر جهت برنامه ریزی آبیاری عبارتست از اینکه دور آبیاری را ثابت نگهداریم و عمق را تغییر دهیم . همانطور که از روی جدول (۴) ملاحظه می شود در این حالت دور ثابت بوده و ساعات آبیاری تغییر می کند که باعث تغییر عمق آبیاری می گردد .

– تنظیم برنامه آبیاری بر اساس سن درختان

طراحی سیستمهای آبیاری معمولاً برای حداکثر سن رشد درختان ( ۱۰ سال به بالا )در نظر گرفته می شوند . بنابراین در سالهای اولیه رشد ، نیاز آبی کمتر بوده که بایستی طبق جدول (۵)ساعات آبیاری را تنظیم نمود .

– آبیاری طبق برنامه تنظیمی

یک سیستم آبیاری قطره ای هر چند که بر اساس اصول صحیح طراحی و اجرا شده باشد ، در صورتیکه هنگام بهره برداری از این سیستم برنامه تنظیم شده ، رعایت نگردد ، بازدهی مطلوبی نخواهد داشت . آبیاری سیستم بایستی بر اساس یک برنامه منظم صورت گیرد  ، برنامه ریزی آبیاری طرح  طبق شماره های گذاشته شده روی نقشه و شماره شیر فلکه طبق شیفت بندی بایستی با هم باز شوند و ساعت آبیاری در مواقع مختلف در روی جدولی درج می گردد . بایستی طبق این جدول تنظیمی شیرفلکه ها را باز و بسته نماید

روش استفاده از تانک کود :

این تانکها تحت فشار بوده و توسط دو شیر فلکه که به ورودی و خروجی آن متصل می گردد ، به دستگاه کنترل مرکزی بطور موازی بسته می شود . با اختلاف فشار آب بین ورودی و خروجی تانک کود ، آب از ورودی تانک کود وارد آن شده و با کود محلول درون تانک کود مخلوط شده و از طریق خروجی آن وارد شبکه می گردد . برای ایجاد اختلاف فشار ، شیر فلکه بین ورودی و خروجی تانک کود را آنقدر می بندیم تا اختلاف فشار بین ورودی و خروجی تانک به مقدار مناسب برسد . اختلاف فشار زیاد ( حدود ۵ متر ) باعث تخلیه سریع کود و اختلاف فشار کم ( حدود ۵/۱ متر ) باعث تخلیه آهسته کود از تانک کود می گردد .

برای تعیین ظرفیت مخزن تانک کود از رابطه زیر استفاده می گردد :

برای پرکردن کود در مخزن نیز ، پس از تعیین نوع و میزان کود مصرفی در هکتار توسط کارشناس بهتر است کود را در یک مخزن دیگر کاملاً با غلظت مورد نظر تهیه نموده و کود محلول را داخل تانک کود بریزیم و سیستم را روشن نمائیم . سپس با چرخاندن شیر فلکه مخصوص تنظیم اختلاف فشار ، اختلاف فشار مورد نظر را در سیستم ایجاد نمائیم .

لازم به ذکر است برای جلوگیری از پوسیدگی تانک کود بهتراست آنرا در مواقعی که کود در سیستم مصرف نمی شود ، از شبکه جدا نموده و داخل آن را تمیز نموده و در انبار نگهداشت و فقط در موارد مصرف کود آن را به سیستم وصل نمود .

تهیه کننده  : دفتر فنی شرکت کشت و صنعت شهید مطهری