هدف: تولید نهال سالم و دارای اصالت ژنتیکی
تعاریف:
الف- نهالستان: بذر درختان میوه و درختان غیر مثمر را نیز ابتدا در خرانه می کارند و نهال هــای حاصــل را پس یا قبل از پیوندزدن به محل اصلی منتقل می نمایند. به این نوع خزانه در اصطلاح «نهالستان» می گویند.
ب- نهال: گیاه نوپای تولید شده از بذر یا قلمه یا پاجوش است که از رشد و نمو آن بوته، درختچه یا درخت به وجود میآید.
دامنه کاربرد: تولید نهال ریشه دار درختان میوه از طریق بذر در سراسر کشور
روش کار و الزامات تولید نهال:
- هر نهالستان بایستی دارای یک مدیر فنی با درجه حداقل لیسانس کشاورزی ترجیحاً در رشته باغبـانی باشـد.
- حداقل سطح مورد نیاز برای احداث یک واحد تولید نهال در فضای کنترل شده گلخانه ای (۱۵۰۰ متر مربع مفید برای تولید حداقل ۵۰۰۰۰ اصله نهال گلدانی).
- جلوی درب ورودی هر گلخانه باید فضای مناسب پاکسازی و حوضچه ضد غفونی کفش تعبیه شود.
- کف گلخانه باید بتونی باشد تا امکان نفوذ ریشه نهال ها در زمین مقدور نباشد.
- خاک مورد استفاده برای تهیه بستر کشت باید قبل از مصرف، با استفاده از روش مناسب ضدعفونی (بخارآب، آفتاب و مواد شیمیایی) ضد عفونی شود.
- کاشت نهال در نایلون سیاه رنگ بدلیل کاهش هزینه ها، جلوگیری در رشد علف هرز و سهولت در جابجایی است. این کیسه ها باید از ضخامت مناسبی برخوردار بوده تا با شرایط آب و هوایی مختلف سازگار باشند؛ پلاستیک کشت نهال باید به قدری کشسان باشد که تحمل وزن خاک خیس را داشته و به راحتی در اثر افزایش وزن پاره نشود. مثلا در آفتاب شدید دچار سوختگی، ترک و پارگی نشوند. به علاوه، داخل آن باید به تعداد کافی سوراخ وجود داشته باشد تا آب اضافی به راحتی خارج شده و ریشه گیاه دچار پوسیدگی نشود.
- حجم مساوی ماسه، کود دامی پوسیده و خاک زراعی مناسب برای پرکردن گلدانها. استفاده از کودهای حیوانی تازه و کود برگ نپوسیده در نهالستان ممنوع است.
- بذور دارای قوه نامیه مناسب (بیش از ۹۰ درصد) و کاشت ۲ تا ۳ بذر در هر گلدان تا امکان سبز نشدن حداقل یک بذر وجود داشته باشد و درصورت سبز شدن همه بذور، وجین صورت گیرد.
- عمق کاشت بذر سه تا چهار برابر قطرشان می باشد.
- آبیاری گلدانها تا قبل از سبز شدن و سربرآوردن از خاک، روزانه و بعد از آن بسته به شرایط اقلیمی متفاوت است.
- از آنجاییکه معمولا در زمانی ۴۰ روزه اول کاشت تا فعالیت مجدد، نهال به اندوخته مواد غذائی ذخیره شده در اندام خود وابسته است و پس از فعال شدن ریشه ها در دو ماهه اول کاشت به علت عدم گسترش کامل ریشه آب و مواد غذائی بسیار کمی جذب و به اندامهای هوائی منتقل میشود، لذا اگر ارتفاع نهال و یا تعداد شاخه های نهال زیاد باشد و هرس انجام نشود ریشه ها به علت ضعیف بودن. قدرت انتقال آب و مواد غذائی به نهالهای بلند را ندارند در نتیجه نهال به تدریج ضعیف شده، بنا بر این ارتفاع نهال در درختان پیوندی، کمتر از ۶۰ سانتیمتر نباشد و قطر نهال نیز از ۲ سانتیمتر بیشتر نباشد.
- زمان مناسب انتقال نهال به زمین اصلی در زمستان و روزهای ابری است
- قبل از عرضه یا فروش نهال، لازم است ریشه ها بلافاصله پس از خارج شدن از خاک عمل پرالیناژ (ضد عفونی) در مورد آن انجام شود یعنی در یک بشکه ۱۰۰ لیتری آب مقدار ۱۰ کیلوگرم رس الک شده + ۵ کیلوگرم پهن الک شده + ۳۰۰ گرم سم قارچ کش مانند بنومیل مخلوط کرده و ریشه نهال را درون آن فرو برده و سپس بکارند.
- به منظور رعایت اصول بهداشتی و جلوگیری از آلودگی نهال سالم، ضروری است نهالستان از باغات مجاور و هم خانواده حداقل ۱۰۰۰ (یک هزار) متر فاصله داشته باشد و نهالستان نباید در محلی که قبلاً باغ میوه هم خانواده بوده است احداث شود.
