هدف : آشنایی با آفت پسیل در باغات زیتون و روش های مبارزه با آن
دامنه کاربرد: استفاده به عنوان بروشور آموزشی شناخت بیماری پسیل زیتون و روشهای مبارزه در باغات زیتون واحد های شرکت کشت و صنعت شهید مطهری
مسئولیتها: بشرح پیوست جهت اطلاع و شناخت بیماری پسیل روی درختان زیتون که باعث خسارت روی عملکرد میوه درختان زیتون میباشد و مسئولیت کنترل و اجرای مبارزه آن در باغ با همکاران باغبانی یا دفع آفات میباشد .
تعاریف:آفت پسیل یا عسلک زیتون به نام آفت برفک هم شناخته میشود. در ایران آلودگی شدید آفت در مناطقی از باغات مشاهده میشود که با توجه به عدم کنترل مطلوب و به موقع در زمان فعالیت، عملکرد درخت کاهش می‌یابد.
شرح
محل انتشار
این آفت در برخی نقاط کشور مانند استان گیلان، زنجان، کرمان، فارس و کرمانشاه، جیرفت و …. گزارش شده است. اما در خیلی از مناطق کشور در حال توسعه می باشد.
نحوه خسارت
گاهی زیر درختان زیتون به واسطه آلودگی شدید کاملا سفید می. این آفت با مکیدن شیره گیاهی باعث ریزش گل آذین و کاهش قابل توجه جوانه‌های گل وکاهش تلقیح گل می‌گردد و نه تنها سبب کاهش تشکیل میوه می‌شوند بلکه باعث ریزش میوه‌های جوان نیز میشود میشود مهمترین مرحله خسارتبه گیاه مرحله پورگی حشره است که از شیره گیاه تغدیه می کند و باعث ضعف گیاه و ریزش گل میشود.
علائم:
علائم آفت پسیل یا عسلک زیتون
پسیل زیتون در اوایل بهار مصادف با رویش شاخه‌های جوان و بازشدن گل‌های زیتون بیشترین خسارت را باعث میشود. در این زمان حشره با ترشح مواد مومی سفید رنگ در محل اتصال شاخه‌ها و روی خوشه‌های گل، به راحتی شناخته می‌گردد
خسارت جانبی:
عسلک دفع شده توسط این حشره موجب رشد قارچ و تجمع گرد و خاک می‌گردد. این تجمع مانع کربن‌گیری و نیز تلقیح گل‌های زیتون میشود به طوری که گل‌های درختان آلوده به شدت می‌ریزند و به ندرت میوه روی آنها تشکیل می‌گردد.
زیست شناسی پسیل زیتون
تعریف نسل :
به مراحل مختلف زندگی حشرات از مرحله تخم تا حشره کامل یک نسل می‌گویند. (تخم، پوره، حشره کامل)
طول دوره زندگی (یک نسل) پسیل زیتون از مرحله تخم تا حشره کامل، حدود دوماه است. این آفت بسته به شرایط آب و هوایی منطقه، یک تا سه نسل در سال دارد. در ایران در استان فارس دارای دو نسل و در مناطق زیتون خیز شمال کشور دارای یک نسل میباشد
دمای بهینه پسیل زیتون:
دمای بهینه برای فعالیت این آفت، ۲۰ تا ۲۵ درجه سلسیوس است و در دمای بالای ۳۲ درجه سلسیوس نرخ مرگ و میر این آفت افزایش می‌یابد.
نحوه، زمان و تعداد تخم‌ها:
حشرات ماده تخم های خود را روی ساقه‌ها و جوانه‌های تازه می‌گذارند. یک حشره ماده قادر است، هزار تخم یا بیشتر بگذارد و تخم‌ها یک تادو هفته بعد تفریخ می‌شوند
زمان فعالیت و خسارت آفت:
پوره‌های نسل اول، دوم و سوم، به ترتیب در فروردین، خرداد و مهر ماه، ظاهر می‌شوند. در هر نسل، پنج سن پورگی وجود دارد که حدود پنج هفته طول می‌کشد تا به حشره بالغ تبدیل شوند. طول دوره زندگی حشرات نر بالغ، ۲۴ تا ۴۴ روز و حشرات ماده ۲۶ تا ۵۰ روز است.
زمستان گذرانی :
آفت پسیل یا عسلک زیتون به صورت حشره کامل زمستان‌گذرانی می‌کند که در پناهگاه‌های مختلف روی درختان زیتون اتفاق می‌افتد. حشرات کامل زمستان‌گذران، ماده‌های بارور می‌باشند که در اوایل بهار با افزایش دما شروع به فعالیت و تغذیه از شیره‌گیاهی می‌نمایندپس از تکمیل تغذیه، این حشرات اقدام به تخم‌ریزی می‌نمایند. حشرات نسل جدید از این تخم‌ها حاصل می‌شوند.
نحوه کنترل و مبارزه با پسیل زیتون
کنترل تلفیقی پسیل زیتون
کنترل تلفیقی عبارت است از به کارگیری روشهای مختلف برای کنترل آفت
هرس:
هرس بهاره با توجه به‌اینکه در مواردی هرس پاییزه توصیه می‌گردد. اما این روش فاقد اثر میباشد، چرا که در پاییز حشرات کامل آماده زمستان‌گذرانی در روی درخت پناه گرفته‌اند و با قطع و هرس شاخه‌ها، این حشرات به لحاظ داشتن قدرت پرواز، جابجا می‌شوند در حالی که در هرس بهاره، عمدتا در مرحله تخم قرار داشته و بخش عمده آفت دچار تلفات می‌شوندهمچنین حذف پاجوش‌ها و نرک‌ها در تابستان، پاییز و زمستان نیز توصیه می‌گردد.
روغن‌پاشی:
روغن‌پاشی (روغن های امولسیون شونده) در بهمن‌ماه به نسبت دو درصد و در صورت نیاز به تکرار آن در اسفند ماه به نسبت یک درصد.
تغذیه
تغذیه گیاهی و تقویت درختان چه به صورت مصرف کودها و مواد‌آلی و چه به صورت کودهای شیمیایی
استفاده نامتعادل و بیش از حد از کودهای ازته سبب نرم شدن بافت گیاهی و رقیق شدن شیره نباتی گشته و باعث افزایش جمعیت، زادآوری و خسارت پسیل زیتون می‌گردد
استفاده متعادل و درست از کودهای حاوی سیلیس، پتاس و کلسیم با افزایش غلظت شیره‌گیاهی، تقویت دیواره سلولی و ضخیم‌تر و خشبی‌تر شدن بافت‌های گیاهی به افزایش مقاومت و تحمل گیاه کمک کرده و در نتیجه تغذیه، زادآوری و به طبع آن خسارت پسیل زیتون کاهش می‌یابد
آبیاری
آبیاری منظم و کافی جهت کمک به دریافت مواد غذایی و جلوگیری از تنش‌های آبی و غذایی
ردیابی و پایش
ردیابی و پایش در فروردین، اردیبهشت و مهرماه توصیه می شود تا از رسیدن آفت به سطح زیان اقتصادی جلوگیری به عمل آید
مبارزه شیمیایی
در صورت افزایش جمعیت و طغیان آفت تا حد امکان از سموم گیاهی مثل تنداکسیر به نسبت ۲ در هزار و یا پالیزین به نسبت ۲ در هزار استفاده شود
کنترل شیمیایی با وجود اینکه بیشترین خسارت پسیل زیتون مربوط به نسل دوم آفت است، اما انجام اقدامات کنترلی برای کاهش جمعیت نسل اول، باعث کاهش خسارت‌زایی نسل دوم خواهد شد. اقدامات کنترلی باید زمانی انجام شود که مواد مومی ترشح نشده باشد، تارسیدن سم به آفت با اشکال مواجه نشود
- مالاتیون EC(57%) دو در هزار
- دیازینون EC(60%) یک در هزار
- کلرپیریفوس EC(40.8%) یک و نیم در هزار
برای کارایی بهتر این آفت‌کش‌ها در سمپاشی زمستانه با روغن ولک دو درصد (کنترل حشرات کامل) و در سمپاشی اوایل بهار (کنترل پوره‌ها) با روغن ولک یک درصد مخلوط شوند
زمان مبارزه شیمیایی
نوبت اول: در آخر زمستان و قبل از شروع تخم ریزی
نوبت دوم: در موقع ظهور حداکثر جمعیت پوره‌ها و قبل از ترشح مواد مومی
روغن پاشی زمستانه (۸۰%) یک تا دو درصد روغن پاشی زمستانه در نیمه دوم و سوم بهمن ماه به میزان دو درصد و در صورت از دست دادن زمان در نیمه دوم اسفند ماه به میزان یک درصد توصیه میشود.
مبارزه بیولوژیک
کفشدوزک از معروفترین حشرات مفید
مبارزه بیولوژیک با کمک دشمنان طبیعی آفت پسیل زیتون که در میان آنها کفشدوزک‌ها، بالتوری‌ها، مگس‌های سیرفیده و عنکبوت‌ها را می‌توان نام برد
