تلقى امانتدارانه از کار و مسئولیت و انجام دادن امور با رویکرد امانتدارى، اصلى اساسى در اخلاق اداری است. اگر انسان کار و مسئولیت را امانت بداند، بى گمان حرمت آن را پاس مى دارد و تلاش مى کند که بخوبى آن را پیش ببرد و بالنده سازد.
اهمیت امانتداری در قرآن :
- ملاک در دادن مسؤولیت : امانتداری و کاردانی، دو اصل مهم در واگذاری مسؤولیت‌ها به اشخاص: «قَالَ اجْعَلْنِی عَلَىٰ خَزَائِنِ الْأَرْضِ ۖ إِنِّی حَفِیظٌ عَلِیمٌ : (یوسف) گفت: «مرا سرپرست خزائن سرزمین (مصر) قرار ده، که نگهدارنده و آگاهم!».(سوسف / ۵۵)
- ملاک به کارگیری افراد : « قَالَتْ إِحْدَاهُمَا یَا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ ۖ إِنَّ خَیْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِیُّ الْأَمِینُ : یکی از آن دو (دختر) گفت: «پدرم! او را استخدام کن، زیرا بهترین کسی را که می‌توانی استخدام کنی آن کسی است که قوی و امین باشد (و او همین مرد است)! » (قصص / ۲۶)
اهمیت امانتداری در نهج البلاغه:
- امام على (علیه السلام) از کارگزاران و کارکنان نظام ادارى خود مى خواست که کار و مسئولیت را امانت بدانند و در مناسبات و روابط خود امانتدارى نمایند، چنانکه خطاب به اشعث بن قیس، استاندار آذربایجان، نوشت:
«إِنَّ عَمَلَکَ لَیْسَ لَکَ بِطُعْمَهٍ وَ لَکِنَّهُ فِی عُنُقِکَ أَمَانَه». (نامه ۵)
همانا کارى که به عهده توست، طعمه اى برایت نیست، بلکه امانتى است بر گردنت.
بر این مبنا هرکس در هر مرتبه ادارى امانت دار مردمان است و باید اموال و امکانات و حقوق و حدود و حیثیت و شرافت آنان را پاسدارى کند.
- آن حضرت در نامه اى دیگر به یکى از کارگزاران خود در این باره چنین فرموده اند :
« مَنِ اسْتَهَانَ بِالْأَمَانَهِ وَ رَتَعَ فِی الْخِیَانَهِ وَ لَمْ یُنَزِّهْ نَفْسَهُ وَ دِینَهُ عَنْهَا فَقَدْ أَحَلَّ بِنَفْسِهِ الذُّلَّ وَ الْخِزْیَ فِی الدُّنْیَا وَ هُوَ فِی الْآخِرَهِ أَذَلُّ وَ أَخْزَى وَ إِنَّ أَعْظَمَ الْخِیَانَهِ خِیَانَهُ الْأُمَّهِ وَ أَفْظَعَ الْغِشِّ غِشُّ الْأَئِمَّه ». (نامه ۲۶)
کسی که امانت را سبک شمرد و به آن خیانت ورزد و جان و دینش را از آن پاک نکند ، خود را در دنیا به ذلت و خواری انداخته و در آخرت خوارتر و رسواتر خواهد بود .
در آخر این نامه نیز حضرت می فرمایند : « بزرگترین خیانت، خیانت به امت است »
مراحل سه گانه امانتداری
در آموزشهاى اهل بیت عصمت و طهارت ( علیهم السلام) نیز به اهمیت این موضوع پرداخته شده است تا جایی که امام صادق (علیه السلام) مراحل سه گانه ذیل را برای امانتداری ذکر فرموده و می فرمایند که در صورت فقدان یکی از این موارد ، اشخاص امین نخواهند بود :
« لا یَکونُ الأَمینُ أمینا حَتّى یُؤتَمَنَ عَلى ثَلاثَهٍ فَیُؤَدِّیَها : عَلَى الأَموالِ ، وَالأَسرارِ ، وَالفُروجِ ، وإن حَفِظَ اثنَینِ وضَیَّعَ واحِدَهً فَلَیسَ بِأَمینٍ » ( تحف العقول / ص ۳۱۶ , بحارالانوار / ج ۷۸ / ص ۲۳۰ / ح ۱۲ )
امام صادق علیه السلام : امین ، امین نیست ، مگر آن که چون او را در سه چیز امین قرار دهى ، امانتدارى کند : در مال ، راز و ناموس . اگر [حتّى] دو تاى اینها را حفظ کرد و یکى را تباه ساخت ، او امین نیست .
کلام آخر
توجه داشته باشیم که همه شئون ما امانت است ، به ما داده اند و می گیرند این طور نیست که اینها برای خود ما باشد ، همه اینها را مالک آسمانها و زمین داده و روزی هم این امانت ها را باید برگردانیم منتهی باید سالم و طاهر برگردانیم و آلوده نکنیم.
