پسیل پسته مهمترین آفت باغات پسته در ایران محسوب می شود. علاوه بر تبعات اقتصادی این آفت، بدون تردید سم پاشی های بی رویه، فجایع زیست محیطی و بهداشتی متعددی در پی خواهد داشت. همچنین احتمال مقدار بالای باقیمانده سموم در مغز پسته از دید مشتریان خارجی، زنگ خطر را برای صادرات این محصول استراتژیک به صدا در خواهد آورد.
این آفت، به دو فرم تابستانه و زمستانه دیده میشود. فرم تابستانه به اندازه ۱٫۵ میلی متر طول دارد و به رنگ سبز روشن است. فرم زمستانه به اندازه ۲ میلی متر طول دارد و به رنگ قهوه ای دیده میشود. این آفت ۵ سن پورگی دارد و در پوره سن آخر پولکهای بال درشت تر و سیاه میشود.
زمستان را به شکل حشره کامل داخل پوسته تنه درختان می‌گذرانند و با گرم تر شدن هوا در اواخر فروردین از پناهگاه‌های زمستانی خارج شده و بعد از تغذیه از برگهای تازه شروع به جفتگیری و تخم ریزی میکنند. بیشتر تخم ها در پشت برگها و کنار رگبرگها گذاشته میشوند و هر حشره ماده در طول زندگی خود بین ۳۰ تا ۴۰ تخم می‌گذارد و ۱ هفته تا ۱۰ روز طول می‌کشد تا تخم ها از تخم خارج شوند. دوره پوره اول ۵۰ روز و نسل های بعدی ۲۰ تا ۲۵ روز طول می‌کشد.
تمامی سنین پورگی و حشرات کامل ماده از انتهای بدن خود عسلک شیرین تولید میکنند که در برابر هوا خشک میشود و حالت دانه های مدور شکری پیدا میکنند. بیشتر خسارت توسط پوره ها و با فرو بردن خرطوم خود داخل گیاه و با تغذیه از شیره گیاهی وارد میشود. باعث کاهش وزن مغز، افزایش درصد پوکی، کاهش خندانی پسته و ایجاد لکه های قهوه ای روی برگها و ریزش آنها میشود، همچنین باعث ایجاد ضعف عمومی درختان میشود. طغیان آفت در ماههای خرداد و تیر اتفاق می‌افتد. چون باعث ریزش برگها در تیر و مرداد سال جاری میشود جوانه های سال بعد هم ریزش میکنند. طغیان آفت از مرداد به بعد باعث کاهش کیفیت محصول میشود. تولید عسلک یا شیره خشک باعث اختلال در تنفس و فتوسنتز درخت هم میشود.
علایم اولیه خسارت شیره خشک در پسته بصورت ایجاد شکرک در سطح برگها و در مراحل پیشرفته تر زردی، خشک شدن و پیچیدگی برگها و برگریزی پیش از موعد مقرر در درختان پسته است. در هنگام طغیان شدید آفت در تابستان، اگر مبارزه صورت نگیرد خسارت شدیدتر خواهد بود بصورتی که جوانه های زایشی (گره های زایشی) سال آینده ریزش پیدا می کنند. گاهی اوقات خسارت پسیل آنقدر زیاد است که شکرک ایجاد شده علاوه بر برگها در زیر درختان هم قابل مشاهده است. برگریزی شدید در باغات آلوده یکی از علایم معمول خسارت پسیل پسته در تابستان است.
تا زمانی که جمعیت آفت به سطح اقتصادی نرسید نباید شروع به سمپاشی کرد (سطح اقتصادی جمعیت زمانی است که روی ۵۰ درصد برگها ۱۰ تا ۱۵ عدد پوره پسیل وجود داشته باشد). از مخلوط کردن چند سم با هم خودداری شود. در سمپاشی های دوره ای از یک سم به طور مداوم استفاده نشود. از سمومی مانند میتاک(۱٫۵ لیتر در هزار)، کونفیدور(۰٫۴ لیتر در هزار)، موسپیلان(۲۵۰ سی سی در هزار)، انویدور(۰٫۳ لیتر در هزار)، کنسالت(۰٫۵ لیتر در هزار) و آکتارا(۳۰۰ گرم در هزار) استفاده شود.بهترین زمان سمپاشی زمانی است که جمعیت پوره‌ها زیاد و جمعیت حشرات کامل و تخم‌ها کمتر باشد است.
با توجه به خسارت آفات از جهت تخریب محیط زیست و از بین بردن شکارگرهای طبیعی، کنترل غیر شیمیایی این آفت در اولویت می باشد.
یکی از راههای کاهش خسارت این آفت، آبیاری منظم و تقویت درختان پسته است. کارتهای زرد چسبان به تعداد ۱۲ عدد در هر درخت به کاهش جمعیت این آفت کمک می‌کند اما این روش نمی تواند تاثیری روی پوره های پسیل داشته باشد. همچنین استفاده از کارتهای چسبناک در سطوح وسیع و باغات دارای وسعت زیاد کاری زمانبر و پر زحمت است. مشکل دیگر استفاده از تله های چسبناک زرد رنگ، به دام افتادن برخی از دشمنان طبیعی پسیل است. بر این اساس بهتر است بخصوص از اردیبهشت ماه به بعد از کارتهای زرد برای مبارزه با پسیل استفاده نشود چون برخی از پارازیتهای مهم پسیل پسته را از چرخه مبارزه با آفت خارج می کند.
استفاده از مواد افزودنی در مورد پسیل پسته می تواند میزان مقاومت حشره را نسبت به سموم کاهش دهد. استفاده از صابونهای معمولی، مواد شوینده بهداشتی و خانگی برای کاربرد در سم پاشی به هیچ وجه قابل توصیه نیست و باید از ماده افزودنی استاندارد استفاده کرد. بر اساس اطلاعات موجود کنترل طبیعی پسیل معمولی پسته در طبیعت توسط ۱۸ گونه دشمن طبیعی انجام میشود کـه بـه آن حمله میکنند. تخم و پورههای پسیل معمـولی پسـته غـذای مناسب برای ۸ گونه از کفشدوزکهای فعـال در بـاغهـای پسـته ١۶ مبارزه غـیرشیمیا یی با پسیل معمولی پسته میباشند.
نکته جالب در مورد دشمنان طبیعی پسیل پسته این است که ممکن است در آن واحد در باغ چند دشمن طبیعی بصورت همزمان وجود داشته باشند. حفظ جمعیت دشمنان طبیعی پسیل پسته در بهار با استفاده از سموم کم خطرمی تواند تا حد زیادی از طغیان آفت پسیل در تابستان جلوگیری کند.
یکی از دشمنان طبیعی پسیل پسته که می‌تواند نقش مهمی در کنترل جمعیت آفت ایفا کند بالتوری سبز با نام علمی Chrysopherla carnea Steph است. یکی دیگر از دشمنان طبیعی پسیل پسته زنبور Psyllaephagus pistaciaee است که متاسفانه سم پاشی های بی رویه با سموم غیر انتخابی منجر به کاهش جمعیت آن شده است. علاوه بر این حشرات، دشمنان طبیعی دیگری هم بر علیه پسیل در باغات پسته ایران گزارش شده اند از جمله کفشدوزکهای پسیل خوار، کنه های شکارگر، عنکبوتها و همچنین سن ها.
بر اساس اطلاعات موجود کنترل طبیعی پسیل معمولی پسته در طبیعت توسط ۱۸ گونه دشمن طبیعی انجام میشود کـه بـه آن حمله میکنند. تخم و پوره های پسیل معمـولی پسـته غـذای مناسب برای ۸ گونه از کفشدوزکهای فعـال در بـاغهـای پسـته ١۶ مبارزه غـیرشیمیا یی با پسیل معمولی پسته میباشند.
تحمـل پسـته رقـم اکبری به پسیل بسیار کـم اسـت ولـی رقـم اوحـدی و سفید پسته نوق، تحمـل بالاتری نسبت به آفت دااشته و حتی جمعیتهای متوسط ایـن آفـت را تحمل میکنـند و ریـزش برگچـه هـا بـا تـأخیر اتفـاق مـی افتـد. جوانه های درختان بنه حدود ۱۲ روز زودتر از درختان پسـته متورم و باز میشوند. با باز شدن جوانه های این درختان جمعیـت بسیار بالایی از حشرات کامل پسیل روی جوانه هـای سـبز شـده مستقر میشوند و با تغذیه از ایـن انـدامهـا شـدیداً تخـمگـذاری میکنند. همچنین پوره های پسیل روی برگ درختان بنه مرگ و میر شدیدی دارند و حدود ۶۵ درصد آنهـا در طـول دوره رشـد پورگی تلف میشوند. ضمن اینکـه در طـول ایـن دوره دشـمنان طبیعی از تخم پوره های پسیل تغذیه میکنند و جمعیـت پسـیل تا اوخر اردیبهشت بر روی درختان بنه کـاهش مـییابـد. از ایـن پدیده برای جلب حشرات کامل پسیل در اواخـر اسـفند و اوایـل بهار مـیتـوان اسـتفاده کـرد و بعـد از تخـمگـذاری پسـیل روی درختان بنه و قبل از تبدیل نتاج آنها به حشرات کامل نسبت بـه ١۴ مبارزه غـیرشیمیایی با پسیل معمولی پسته مبارزه شیمیایی اقـدام نمـود. بـدین ترتیـب از درختـان بنـه در حاشیه باغهای پسته هم بهعنوان باد شکن و هم بـه عنـوان گیـاه تله میتوان استفاده نمود. همچنین رقم پسته اکبری که یکـی از حساسترین ارقام به آفت پسـیل پسـته اسـت، از ایـن رقـم نیـز میتوان به عنوان گیاهان تله اسـتفاده نمـود. وجـود یـک ردیـف درخت پسته با رقم اکبری در حاشیه باغها موجب مـیشـود کـه حشرات کامل پسیل به سمت آن جمع شده و بعد از تخمگـذاری و تبدیل به پوره روی آن سمپاشی نمـود و از آلـودگی بقیـه بـاغ جلوگیری نمود. آبپاشی علاوه بر اینکه باعث کاهش جمعیت آفـات مـیشـود، باعث فعالتر شدن دشمنان طبیعی نیز میگردد. همچنـین گـرد و غبار که برای دشمنان طبیعی کوچـک مضـرر مـیباشـد، برطـرف میشود. بعضی بررسی های تجربی نشـان داده اسـت کـه اسـتفاده از آب سرد باعث مرگ پوره های پسیل میشـود در ایـن حالـت از ۲ تـا ۳ قالب یخ برای سرد کردن آب یک تانکر ۲۰۰۰ لیتـری آب اسـتفاده میشود. به این منظور لازم است مدت آب پاشی نسبت به سم پاشی طولانی تر باشد، یعنی برگهای درختان به خوبی خیس شوند.
علفهای هرز پهن برگ مهمترین میزبان شته ها در باغهای پسته هستند. در اوایل فصل جمعیـتهـای زیـادی از شته ها بر روی علفهای هرز بخصوص خارشتر مشاهده میشـود. بنابراین مبارزه با علفهای هرز به طور غیر مستقیم باعث کاهش جمعیت شته ها و در نهایت کاهش جمعیت هیپـر پارازیتوییـدهـا میگردد. بنابراین مدیریت و کنترل علـفهـای هـرز بـه خصـوص علفهای هرز میزبان شته ها مانند خارشتر، شیرین بیـان، یونجـه جارو، پنیرک، تلخه، اسپند، سلمه و غیره در زمـانهـای مختلـف سال به خصوص در اوایل فصل توصیه میشود.
